Katowice

Prawdy doktora Gawdy. Dobór butów do biegania z perspektywy ortopedy

10.03.2015

Prawdy doktora Gawdy. Dobór butów do biegania z perspektywy ortopedy

Piotr Gawda – ortopeda z Centrum Medycznego ORTO-OPTYMIST, ale także biegacz. Regularnie startuje w CITY TRAIL w Lublinie. Chętnie dzieli się swoją wiedzą. Tym razem odpowie na kilka pytań dotyczących doboru bytów do biegania.

Dobór butów do biegania jest sprawą bardzo  indywidualną. Jedni nie potrzebują ich wcale, u innych to ważny element w mechanizmie adaptacyjnym obciążanego narządu ruchu.

Mieszkańcy górskich rejonów Ameryki Południowej - super biegacze bez trudu pokonujący biegiem 100 i więcej km robią to obuci w rodzaj deseczek z kory drzew. Czyli wydawałoby się, że buty nie są ważne. Jak jest w istocie?

Gdyby ci super biegacze  zmienili swoje nawyki i zaczęli pracować w pozycji siedzącej przez 10 godzin dziennie wydolność ich biegania uległaby zmianie. Mówię o tym, żeby pamiętać o podstawowej zasadzie przy formułowaniu teorii naukowych dotyczącej pytania, czy grupa na której przeprowadzono badania jest reprezentatywna. W przypadku, gdy teoria ma dotyczyć Europejczyków na pewno nie jest. To ważna informacja dla tych, którzy po przeczytaniu książki „Urodzeni biegacze” wszystkie swoje niepowodzenia zdrowotne podczas biegania przypisują butom. Chciałbym podkreślić, że sam biegam boso, gdy przebywam latem na Roztoczu, ale do takiego biegania trzeba się przygotować.  

Czyli jednak buty są ważne? A jeżeli tak, to patrząc z perspektywy medycznej, na co zwrócić uwagę? Jaką funkcję mają spełnić? Czy zły dobór butów może okazać się szkodliwy?

Pojęcie „dobre obuwie do biegania” to  bardzo ogólna  i uproszczona  charakterystyka.  Dużo ważniejszy  i o wiele trudniejszy jest jego właściwy dobór do konkretnych, specyficznych uwarunkowań mechanicznych biegacza. Uwarunkowania bywają bardzo skomplikowane a często próbuje się rozwiązać problem stosując uproszczenia np. na poziomie pronacji lub supinacji stopy. Takie rozwiązania na skróty nie tylko nie przynoszą poprawy, ale mogą być szkodliwe dla całego układu narządu ruchu. Każdy ruch w stawie stopy jest współzależny od ruchów w stawach sąsiednich. [Ryc. I]  Ruch pronacji składa się z ewersji, zgięcia grzbietowego oraz odwiedzenia stopy. W skład supinacji wchodzą: inwersja, zgięcie podeszwowe oraz przywiedzenie stopy. Inwersja oraz ewersja kości piętowej występuje podczas ruchu stawu skokowo-piętowego, którego oś ruchu jest zupełnie inna niż osie stawów skokowego i stawu poprzecznego stępu, gdzie odbywa się wymieniony ruch zgięcia i przywiedzenia stopy. To dopiero początek całej układanki…

 

Ryc. I Współzależność ruchów w  sąsiednich stawach (żródło: www.chittendenchiro.com)

Rzeczywiście wszystko brzmi bardzo skomplikowanie. W takim razie co jest ważne odnośnie butów do biegania, co stanowi wspólny mianownik dla typowych dobrych butów do biegania?

Podstawową kwestią, którą należy rozpatrzeć to ukształtowanie tylnej części buta. Powinna ona być sztywna, ale jednocześnie musi mieć możliwość dopasowania się do stopy, co wpływa korzystnie na stabilizację pięty. Przednia część obuwia powinna być elastyczna umożliwiając swobodne zgięcie stopy w fazie odrywania palców. Jeżeli przednia część buta jest sztywna całość obciążenia przenosi się na mięśnie łydki. Twardość  podeszwy powinna być dopasowana do masy ciała oraz dynamiki biegacza. Zbyt miękka podeszwa pozwala na dodatkowe przemieszczenie stopy. Biegacze, którzy wymagają większej kontroli stopy podczas ruchu, powinni wybierać podeszwę stanowiącą połączenie dwóch różnych gęstości. Podeszwa taka jest twardsza w części przyśrodkowej. Z kolei jeżeli chodzi o lepszą amortyzację – powinni wybierać buty bardziej miękkie, ale zapewniające stabilizację boczną. Także zakup butów biegowych na pewno należy wykonać w asyście profesjonalistów. Szczęśliwie  mamy już  sklepy, w których przy zakupie obuwia biegowego asystują profesjonaliści i zawodowcy w dziedzinie biegania.

A co z tzw. butami dla pronatorów bądź supinatorów?

Jak wcześniej powiedziałem to temat bardziej złożony niż się pozornie wydaje. Ja osobiście jestem przeciwnikiem stosowania takich butów.

 W takim razie jaka jest rada dla osób u których korekcja wydaję się konieczna?

Temat korekcji wady ustawienia stopy jest tematem bardzo indywidualnym, wymaga oceny funkcjonalnej, często wprowadzenia ćwiczeń korekcyjnych. W wielu przypadkach skuteczne w takiej terapii jest stosowanie wkładek termoplastycznych. Tego typu wkładki zapewniają korekcję uwzgledniające dynamikę stopy w trakcie biegania i stwarzają możliwość kontroli ruchu stopy. 

Rozmawiał Mariusz Mucha, początkujący amator biegania, uczestnik naszego cyklu. 

Sponsor tytularny