Podczas naszych biegów możecie korzystać z masaży i porad specjalistów w Strefie FizjoOrto Angelini. Idziemy krok dalej i rozpoczynamy publikację artykułów poradniczych przygotowanych przez ekspertów Strefy. Rozpoczynamy od biomechaniki biegania.

Biomechanika  jest interdyscyplinarną dziedziną nauki, łączącą świat nauk ścisłych (mechanika) i biologicznych (biologia, medycyna).  W odniesieniu do biegania biomechanika stanowi sposób oceny techniki biegu.

Niezmiernie ważnym jest, aby ktoś ocenił naszą biomechanikę biegu zanim podejmiemy systematyczne i regularne treningi biegowe. Ocena taka powinna obejmować badanie postawy ciała, zakresy ruchomości stawowej, elastyczność i napięcie mięśniowe. Następnie należy ocenić chód z jego fizjologicznymi fazami: podporu i przenoszenia wraz z ruchami stawów towarzyszącymi cyklowi chodu. Podczas biegu (jego fazy są podobne do faz obserwowanych w trakcie chodu) faza podporowa składa się z fazy kontaktu, obciążenia i przetoczenia. Na fazę przenoszenia składa się wahadło tylne, wahadło przednie i faza opadania stopy. Najważniejszą różnicą pomiędzy chodem a biegiem to wystąpienie fazy lotu pomiędzy fazami podparcia w trakcie biegu. Wraz ze wzrostem prędkości biegu zwiększa się czas fazy lotu a zmniejsza czas fazy podparcia. Dlatego inna jest technika biegów długodystansowych, a inna biegów sprinterskich, gdzie nie obserwujemy fazy przetaczania. Błędem jest zatem, bieganie na długich dystansach techniką biegową charakterystyczną dla sprinterów, czyli: z wysoko unoszonymi kolanami, wyrzutem stopy w przód, unikaniem fazy przetaczania, wydłużaniem kroku i lądowaniem stopy przed środkiem ciężkości ciała.  

Sprawą oczywistą i bezdyskusyjną jest fakt, że tylko prawidłowa biomechanika jest gwarancją osiągnięcia przez zawodnika jego maksymalnych możliwości ruchowych oraz znacznie zmniejsza ryzyko odniesienia kontuzji. Nieprawidłowa mechanika ruchu może być spowodowana przez zaburzenie strukturalne (anatomiczne) lub funkcjonalne (często wtórne).

Zaburzenia strukturalne to trwałe zmiany w narządzie ruchu, niepodatne na postępowanie fizjoterapeutyczne nierzadko wymagające leczenia operacyjnego lub trwałej korekcji. Można do nich zaliczyć np. różnicę długości kończyn dolnych czy koślawość kolan. Ich następstwem są zmiany zwyrodnieniowe powodujące dolegliwości o charakterze przewlekłym. Zmiany strukturalne są często wynikiem zaburzeń funkcjonalnych. Najczęściej są to zmiany struktur kostnych i stawowych.

Zaburzenia funkcjonalne mogą być wywołane urazem lub w następstwie złej techniki ruchu. Zazwyczaj dotyczą zmian w układzie mięśniowym, więzadłowym, powięziowym i są jedną z najczęstszych patologii w  układzie ruchu sportowca.

Nieprawidłowości w biomechanice wymagają skorygowania, aby nie doprowadziły do wywołania kontuzji. Do najczęściej występujących zaburzeń, które możemy skorygować należy zaliczyć: przykurcz lub osłabienie mięśni, osłabienie lub brak koordynacji mięśniowej, ograniczenie ruchomości stawowej, zwiększone napięcie układu nerwowego. 

W praktyce zawodowej znanych jest wiele zależności między błędną biomechaniką biegu, a powstaniem przeciążenia, a w konsekwencji kontuzją. Oto kilka przykładów:

• Uraz mięśnia dwugłowego uda w następstwie przodopochylenia miednicy.
• Ból przedniego przedziału stawu kolanowego, którego przyczyną jest obniżenie łuku podłużnego stopy.
• "Kolano biegacza", czyli zespół tarcia pasma biodrowo – piszczelowego, kontuzja wywołana przez słabą kontrolę miednicy w płaszczyźnie czołowej.
• Nadmierne napięcie ścięgna Achillesa, jako pronacji kości piętowej.

Z powyższych przykładów i licznych klinicznych przypadków nasuwają się następujące wnioski:

• Każde zaburzenie posturalne w naszym układzie ruchu będzie zaburzało prawidłową technikę biegu.

Przykład: strukturalna różnica długość kończyn dolnych (powyżej 0,5 cm) będzie asymetrycznie obciążała układ mięśniowy podczas biegu, co doprowadzi do kontuzji.

Co można zrobić? Wkładki korygujące różnicę długości kończyn.

• Każde zaburzenie ruchomości stawowej będzie zaburzało prawidłową technikę biegu. Zwłaszcza w miednicy, gdzie podczas biegu ruchy zachodzą trójpłaszczyznowo.

Przykład: ograniczenie ruchomości stawu biodrowego może być powodem problemów w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

Jak temu zapobiec? Przywrócić prawidłowy zakres ruchu w stawie biodrowym.

• Brak elastyczności i/lub asymetria napięcia mięśni w naszym układzie ruchu będzie zaburzało prawidłową technikę biegu.

Przykład: przykurcz mięśni rotujących kończynę w stawie biodrowym będzie asymetrycznie ustawiało stopę podczas biegu.

Jak temu zapobiec? Zadbać o symetryczne i prawidłowe napięcie mięśni.     

Urazowość biegaczy spowodowana nieprawidłową biomechaniką kończyny dolnej jest częstym tematem rozważań i badań naukowych w ostatnich latach. Dzięki temu powstały liczne opracowania naukowe wskazujące najczęstsze przyczyny urazów wśród biegaczy. Za trzy główne powody urazowości na wskutek zaburzenia biomechaniki uważa się: nadmierną pronację stopy, nadmierną supinację stopy oraz nieprawidłową pracę miednicy podczas biegu. W związku z tym, że podczas biegu ruchy miednicy zachodzą w trzech płaszczyznach to zaburzenie może dotyczyć przodopochylenia miednicy, pochylenia bocznego miednicy, asymetrycznych ruchów miednicy oraz ich kombinacji.