Strefa FizjoOrto Angelini: ból stawu kolanowego

19.04.2016

Strefa FizjoOrto Angelini: ból stawu kolanowego

Dolegliwości bólowe tego stawu stanowią 20-40% przypadków wśród osób zgłaszających się do specjalistów zajmujących się narządem ruchu. Wynika to zarówno z jego złożonej budowy, jak i obciążeniom jakim musi sprostać.

Klinicznie staw kolanowy jest podzielony na przedziały: przedni, tylny, boczny i przyśrodkowy. Najczęstszymi przyczynami bólu przedziału przedniego stawu kolanowego w całej populacji są: konflikt w stawie rzepkowo-udowym oraz przeciążenie ścięgna rzepki. U sportowców uprawiających biegi długodystansowe za najczęstszą przyczynę uznaje się konflikt rzepkowo-udowy. Objawia się on niespecyficznym bólem pojawiającym się po bokach lub poniżej rzepki. Nasilającym się podczas obciążaniu stawu, np. podczas zbiegania lub schodzenia po schodach, przysiady. Zauważalna może być również utrata masy mięśnia obszernego przyśrodkowego. Konflikt rzepkowo-udowy to pojęcie określające szereg problemów bólowych generowanych z okolicy przed- lub podrzepkowej. Źródłem bólu może być: uszkodzona chrząstka stawowa, troczki rzepki, błona maziowa lub podrzepkowe ciało tłuszczowe.

Skuteczne leczenie tej dysfunkcji uwarunkowane jest trafną diagnozą oraz zintegrowanym podejściem terapeutycznym uwzględniającym:

  • zahamowanie stanu zapalnego i dolegliwości bólowych
  • określenie zewnętrznych i wewnętrznych (odległych i miejscowych) czynników predysponujących do powstania konfliktu rzepkowo-udowego

Do rzadziej występujących przyczyn bólu przedniej części stawu kolanowego zalicza się:

  • zapalenie kaletki przedrzepkowej
  • zapalenie kaletki podrzepkowej
  • przeciążenie ścięgna mięśnia czworogłowego uda
  • uwięźnięcie ciała tłuszczowego
  • niestabilność stawu rzepkowo-udowego
  • złamanie kompresyjne rzepki
  • choroba Osgood-Schlattera

W procesie diagnostycznym należy wykluczyć ból rzutowany ze stawu biodrowego (np. w przebiegu choroby Perthesa) lub zmiany nowotworowe.

Ból przedziału bocznego stawu kolanowego wśród biegaczy jest spowodowany najczęściej przez zespół tarcia pasma biodrowo-piszczelowego. Kontuzja potocznie nazywana jest "kolanem biegacza". Ból pojawia się na wskutek ocierania się dystalnej części pasma biodrowo-piszczelowego o nadkłykieć boczny kości udowej podczas cyklicznego ruchu zgięcia i wyprostu kolana. Ból narasta wraz z każdym kolejnym przebiegniętym kilometrem. Zbieganie w dół będzie szczególnie potęgować objawy bólowe. Czynnikami wywołującymi  zespół tarcia pasma biodrowo-piszczelowego są: zła biomechanika biegu, błędy w treningu (częste zbiegi, wówczas zmienia się kąt zgięcia kolana w momencie kontaktu stopy z podłożem) , niewystarczająca elastyczność mięśni i regeneracji powysiłkowej. Bagatelizowanie tej kontuzji prowadzi do osłabienia mięśni odwodzących kończynę w stawie biodrowym i nadaktywność przywodzicieli. To z kolei upośledza kontrolę miednicy w płaszczyźnie czołowej oraz pracę w stawie biodrowym i w konsekwencji zaburza biomechanikę biegu.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów radzenia sobie z tą kontuzją, oraz z zapobieganiem jej, jest automasaż w formie rolowania pasma biodrowo-piszczelowego na piankowym wałku. Należy również rozciągać pasmo biodrowo-piszczelowe (ITB-iliotibialis band)) oraz przykurczone mięśnie.   

Kolejną przyczyną dolegliwości bólowych bocznego przedziału jest uszkodzenie łąkotki bocznej. Jej dysfunkcja będzie się objawiać, podobnie jak przy zespole tarcie pasma biodrowo-piszczelowego, w trakcie biegu. Jednakże ból będzie się  nasilał podczas wbiegania pod górę. Ponadto tkliwość dotykowa będzie w linii stawu kolanowego, a przy dysfunkcji ITB ok.2-3cm powyżej linii stawu. Następstwem uszkodzonej łąkotki i próby "zabiegania" problemu może być uszkodzenie powierzchni stawowej bliższej nasady kości piszczelowej, czyli choroba zwyrodnieniowa.

Skrócenie troczka bocznego może być również powodem dolegliwości bólowych w tym rejonie. Wywołuje to boczne przyparcie rzepki w stawie rzepkowo-udowym. Obserwuje się lateralizację rzepki zarówno w pozycji spoczynkowej, jak i podczas biegu. Celem rehabilitacji w tym schorzeniu jest odtworzenie prawidłowego toru pracy rzepki w stawie rzepkowo-udowym.

Dosyć częstym wśród biegaczy problemem jest przeciążenie ścięgna mięśnia dwugłowego wynikające z przykurczu mięśni kulszowo-goleniowych. To również może być przyczyną bólu przedziału bocznego stawu kolanowego.

Należy również rozważyć czy ból po bocznej stronie kolana nie jest bólem rzutowanym, którego powodem jest podrażnienie struktur nerwowych w przebiegu dyskopatii w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

Ból przedziału przyśrodkowego kolana najczęściej jest generowany przez wyżej opisany konflikt w stawie rzepkowo-udowym. Drugą, możliwą przyczyną jest uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej i więzadła pobocznego piszczelowego (MCL), które jest funkcjonalnie i anatomicznie z nią połączone.

Wspólny przyczep mięśni: krawieckiego, smukłego i półścięgnistego do kości piszczelowej tworzy strukturę nazywaną "gęsią stopą". U biegaczy nierzadko dochodzi do przeciążenia tej struktury, czego objawem jest zapalenie kaletki maziowej i ból przedziału przyśrodkowego kolana. Oprócz bólu można zauważyć obrzęk i wrażliwość uciskową, a także bolesność w trakcie skurczu i rozciągania w/w mięśni. 

Ból tylnej strony stawu kolanowego może być powodowany przez kilka wyżej przedstawionych dysfunkcji. Zdaniem autorów „Klinicznej medycyny sportowej” do najczęstszych zaliczyć należy:

  • ból rzutowany z lędźwiowego odcinka kręgosłupa
  • stawu rzepkowo-udowego
  • przeciążenie ścięgna mięśnia dwugłowego uda

Rzadszymi przyczynami bólu tylnej strony uda mogą być:

  • przeciążenie ścięgna mięśnia podkolanowego
  • przeciążenie ścięgna mięśnia brzuchatego łydki
  • cysta Bakera
  • zakrzepica żył głębokich
  • chromanie przestankowe

Jak widać z powyższego zestawienia, już samo wymienienie możliwych przyczyn bólu stawu kolanowego przyprawia o ból głowy. Proces diagnostyczny prowadzący do trafnie postawionej diagnozy jest złożony i trudny, jak budowa anatomiczna kolana. Samo leczenie wydaje się być łatwiejsze niż bezbłędne określenie przyczyny bólu. Przedstawione przyczyny bólu kolana odnoszą się do uszkodzeń powstałych na wskutek przeciążeń związanych z bieganiem. Nie uwzględnione zostały urazy ostre tj. zerwanie więzadła ACL, zwichnięcie rzepki, złamania awulsyjne.

Należy pamiętać, że w przypadku stawu kolanowego pierwotna przyczyna jego dolegliwości bólowych rzadko znajduje się w samym kolanie. Przyczyny uszkodzenia struktur tworzących staw kolanowy należy upatrywać w dysfunkcjach stopy lub miednicy.

Autorem tekstu jest ekspert Strefy FizjoOrto Angelini. Podczas naszych biegów możecie skorzystać z porad i masaży specjalistów Strefy.

Sponsor tytularny